ميراث مكتوب - هنرمندان در تمام دوره هاي هنر نگارگري داستان هاي شاهنامه را به - تصوير كشيده اند. يكي از اين داستان ها پيروزي فريدون بر ضحاك بوده است. اژي دهاك سه سر و سه پوزه و شش چشم اوستا، طي تحولاتي، در هيئت ضحاك در شاهنامه ظهور مي يابد و ضحاك با دو مار رسته بر دوشش درواقع همان اژي دهاك اوستايي است. تقريباً روايت شاهنامه در ژرف ساخت با روايت اوستا يكي است، به اين ترتيب كه اژدهايي) ضحاك (بر ايرانشهر حكومت مي كند و سايه كَريه او كل كشور را در ماتمي جگرسوز فرومي برد، پس فريدون عليه اين اژدها به پا مي-خيزد و با از ميان بردن او و آزادكردن زن هاي اسير در چنگال اژدها بركت و فراواني را به اين شهر برمي گرداند.
هدف در اين مقاله بررسي تطبيقي هفت نسخه از اين نگاره در مكاتب مربوط به دوره صفوي با اين مضمون است. نظر به اين كه در دوره صفوي در شهرهاي تبريز، مشهد، اصفهان و شيراز كتاب آرايي و نگارگري صورت مي گرفته، سعي بر اين بوده است كه با توجه به دسترسي به نگاره ها تا حد امكان نمونه هايي از مكتب تبريز، اصفهان، قزوين و شيراز در دوره صفوي جهت تحليل انتخاب شوند. روش تحقيق تحليل اسنادي و ساختاري بوده است.
پس از انتخاب هفت اثر و بررسي تطبيقي و تحليل ساختاري آنها، مهم-ترين نقاط اشتراك آنها عبارت است از: كاربرد تركيب بندي حلزوني، توجه به خطوط راهنما، مربع شاخص و تقسيمات طلايي تصوير، و وفاداري نقاش به متن. اما نقاط افتراق نگاره ها بيشتر در نقطه تمركز اثر، پيوستگي و تحرك پيكره ها و رنگ هاي به كار برده شده در نگاره هاست. با اين تحقيق درپي پاسخ به اين سوال هستيم كه: نگاره «نبرد فريدون و ضحاك» در مكاتب دوره صفوي به لحاظ ساختاري چه تفاوت ها و شباهت هايي دارند؟
آنچه در بالا مطالعه كرديد بخشي از مقاله مطالعه تطبيقي ساختار بصري نگاره هاي «نبرد فريدون و ضحاك» در مكاتب دوره صفوي در شماره 3 دوفصلنامه علمي - پژوهشي مطالعات تطبيقي هنر به چاپ رسيده است.
براي مطالعه متن كامل اين مقاله بر روي فايل پايين كليك كنيد.