Mar 03, 2021
از شرحِ الهیِ شارح
منهج‌الفصاحه فی شرح نهج‌البلاغه (گزاره فارسی نهج‌البلاغه)؛ کمال الدّین حسین بن شرف‌الدّینی عبدالحق الهی اردبیلی؛ تحقیق و تصحیح الهه روحی دل؛ ویرایش و نظارت علمی عبدالله غفرانی؛ منتشر شد.
میراث مکتوب- منهج‌الفصاحه فی شرح نهج‌البلاغه (گزاره فارسی نهج‌البلاغه)؛ کمال الدّین حسین بن شرف‌الدّینی عبدالحق الهی اردبیلی؛ تحقیق و تصحیح الهه روحی دل؛ ویرایش و نظارت علمی عبدالله غفرانی؛ منتشر شد.
حسین بن شرف الدین عبدالحق الهی اردبیلی، متخلّص به الهی، جامع علوم عقلی و نقلی و از اجلّۀ معاریف و مشاهیر اعلام امامیه در سدۀ نهم و دهم هجری است. وی از دانشمندان معدودی بود که در دانش‌های گوناگون انسانی و دینی تبحّر داشت. آثار شناخته شدۀ او در موضوعاتی چون علوم قرآنی، فقه، کلام، اصول، حدیث، تفسیر، ادبیات، عرفان، حساب، هندسه، هیأت و پزشکی دیده می‌شود. ظاهراً وی اولین کسی است که فقه و معتقدات شیعه و علوم شرعی را به زبان فارسی در سرآغاز عصر صفوی نگاشته است.
از جمله آثار وی می‌توان به این موارد اشاره کرد: اساس القواعد فی اصول الفوائد، امامت، تفسیر الهی، تلخیص تحریر اقلیدس، حاشیه بر حاشیۀ جلالیه، حاشیه بر شرح مطالع، شرح بیست باب، شرح گلشن راز و فراست.
منهج‌الفصاحه فی شرح نهج‌البلاغه، یکی از شروح و گزاره‌های ادبی جامع و مهم نهج‌البلاغه و ظاهراً نخستین کتابی است که به زبان فارسی در عهد شاهان صفوی به نگارش درآمده و همگی بخش‌های خطبه‌ها، نامه‌ها، مواعظ. کلمات قصار را در برمی‌گیرد. الهی نخست فرازی از عبارات نهج البلاغه را آورده و پس از توضیح موجز واژگان و شرح مفرداتِ دشوار آن، به سویه‌های گوناگون ادبی هم گوشه چشمی انداخته است. پس از آن به برگردان عبارات عربی پرداخته و در هر جا که نیازی به توضیح بیشتر بوده متناسب با بحث مورد نظر به شرح و بسط بیشتر قلم فرسوده است. شاید بتوان گفت الهی نخستین کسی است که به گزارش نهج‌البلاغه به شیوۀ منظوم دست یازیده است.
مصحّح در کار خود از شش نسخۀ خطّی قدیمی بهره گرفته که به ترتیب قدمت عبارتند از: 1- نسخۀ کتابخانۀ آستان قدس رضوی مشهد به شماره 2176؛ 2- نسخۀ کتابخانۀ شخصی روانشاد دکتر اصغر مهدوی که میکروفیلم آن به شمارۀ 1557 و نسخه عکسی آن به شماره 3207 در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران موجود است؛ 3- نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی تهران به شماره 4144؛ 4- نسخه کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی قمی به شمارۀ 4031؛ 5- نسخه دیگری از کتابخانه آستان قدس رضوی به شماره 13414؛ 6- نسخه دیگری از کتابخانه مجلس شورای اسلامی تهران به شماره 7838.
شیوه تصحیحی که مصحّح در پیش گرفته، بدین نحو است: نسخه نخست /ض1/ که قدیمی‌ترین نسخۀ شناخته شده بود، پایه و اساس قرار گرفت و بخش‌های رطوبت رسیده و موریانه خورده دیگر با نسخه دیگر آستان قدس رضوی /ض2/ مقابله گردید، تفاوت‌های دیگر نسخه‌ها هم در پاصفحات درج شد، البته در برخی موارد که ضبط نسخه بدل‌ها صحیح‌تر می‌نمود، در متن نهاده شده است.
منهج‌الفصاحه فی شرح نهج‌البلاغه (گزاره فارسی نهج‌البلاغه)؛ اثر بنیاد پژوهشهای اسلامی (مشهد )؛ چاپ اول1390؛ جلد نخست؛ 544 صفحه؛ در قطع وزیری و به قیمت 110000ریال وارد بازار نشر شده است.
میراث مکتوب- منهج‌الفصاحه فی شرح نهج‌البلاغه (گزاره فارسی نهج‌البلاغه)؛ کمال الدّین حسین بن شرف‌الدّینی عبدالحق الهی اردبیلی؛ تحقیق و تصحیح الهه روحی دل؛ ویرایش و نظارت علمی عبدالله غفرانی؛ منتشر شد.
حسین بن شرف الدین عبدالحق الهی اردبیلی، متخلّص به الهی، جامع علوم عقلی و نقلی و از اجلّۀ معاریف و مشاهیر اعلام امامیه در سدۀ نهم و دهم هجری است. وی از دانشمندان معدودی بود که در دانش‌های گوناگون انسانی و دینی تبحّر داشت. آثار شناخته شدۀ او در موضوعاتی چون علوم قرآنی، فقه، کلام، اصول، حدیث، تفسیر، ادبیات، عرفان، حساب، هندسه، هیأت و پزشکی دیده می‌شود. ظاهراً وی اولین کسی است که فقه و معتقدات شیعه و علوم شرعی را به زبان فارسی در سرآغاز عصر صفوی نگاشته است.
از جمله آثار وی می‌توان به این موارد اشاره کرد: اساس القواعد فی اصول الفوائد، امامت، تفسیر الهی، تلخیص تحریر اقلیدس، حاشیه بر حاشیۀ جلالیه، حاشیه بر شرح مطالع، شرح بیست باب، شرح گلشن راز و فراست.
منهج‌الفصاحه فی شرح نهج‌البلاغه، یکی از شروح و گزاره‌های ادبی جامع و مهم نهج‌البلاغه و ظاهراً نخستین کتابی است که به زبان فارسی در عهد شاهان صفوی به نگارش درآمده و همگی بخش‌های خطبه‌ها، نامه‌ها، مواعظ. کلمات قصار را در برمی‌گیرد. الهی نخست فرازی از عبارات نهج البلاغه را آورده و پس از توضیح موجز واژگان و شرح مفرداتِ دشوار آن، به سویه‌های گوناگون ادبی هم گوشه چشمی انداخته است. پس از آن به برگردان عبارات عربی پرداخته و در هر جا که نیازی به توضیح بیشتر بوده متناسب با بحث مورد نظر به شرح و بسط بیشتر قلم فرسوده است. شاید بتوان گفت الهی نخستین کسی است که به گزارش نهج‌البلاغه به شیوۀ منظوم دست یازیده است.
مصحّح در کار خود از شش نسخۀ خطّی قدیمی بهره گرفته که به ترتیب قدمت عبارتند از: 1- نسخۀ کتابخانۀ آستان قدس رضوی مشهد به شماره 2176؛ 2- نسخۀ کتابخانۀ شخصی روانشاد دکتر اصغر مهدوی که میکروفیلم آن به شمارۀ 1557 و نسخه عکسی آن به شماره 3207 در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران موجود است؛ 3- نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی تهران به شماره 4144؛ 4- نسخه کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی قمی به شمارۀ 4031؛ 5- نسخه دیگری از کتابخانه آستان قدس رضوی به شماره 13414؛ 6- نسخه دیگری از کتابخانه مجلس شورای اسلامی تهران به شماره 7838.
شیوه تصحیحی که مصحّح در پیش گرفته، بدین نحو است: نسخه نخست /ض1/ که قدیمی‌ترین نسخۀ شناخته شده بود، پایه و اساس قرار گرفت و بخش‌های رطوبت رسیده و موریانه خورده دیگر با نسخه دیگر آستان قدس رضوی /ض2/ مقابله گردید، تفاوت‌های دیگر نسخه‌ها هم در پاصفحات درج شد، البته در برخی موارد که ضبط نسخه بدل‌ها صحیح‌تر می‌نمود، در متن نهاده شده است.
منهج‌الفصاحه فی شرح نهج‌البلاغه (گزاره فارسی نهج‌البلاغه)؛ اثر بنیاد پژوهشهای اسلامی (مشهد )؛ چاپ اول1390؛ جلد نخست؛ 544 صفحه؛ در قطع وزیری و به قیمت 110000ریال وارد بازار نشر شده است.
دیدار با استاد مهدی محقق
دکتر اکبر ایرانی، در سومین شماره از مجموعه یادداشتهای «زیارتهای فرهنگی، یادها و خاطرات»، به شرح دیدار با استاد دکتر مهدی محقق پرداخته است.
