میراث مکتوب - با تمام اهميت كاركردي مُهر در دورۀ قاجار و به تبع آن حرفۀ حكاكی، دربارۀ زندگي و معيشت روزانه و سالانۀ اين دست از پيشه وران اطلاعات نا در است. حال آن كه در اين دوره اين گونه مرسوم بوده است كه به تناسب هر كار و موضوعی قباله ای كوتاه يا مفصل تنظيم گردد.
از محكمۀ آقا سيد محمدصادق سنگلجی ابن محمدمهدی طباطبايی (د. 1299 ه .ق)، منظم ترين و معتبرترين محضر و محكمه شرع دارالخلافۀ ناصری (تهران)، مربوط به سال
1292 تا 1295 ه .ق، تاكنون فقط دو دفتر شناسايی شده
است. در دو دفتر چندهزار چكيده قباله ثبت گرديده است. يكی از اين چكيده ها، چكيدۀ يك فقره مصالحه نامه با فايدۀ اجاره است. اين قرارداد بين حاجي محمد حكاكباشي و ميرزا [شفيع] ولد ميرزا بزرگ منعقد گرديده است. طی اين سند، ميرزا شفيع در طول سه سال به استخدام (در خدمت) حكاكباشي در آمده است. نمی دانيم ميرزا شفيع را بايد يك شهرستاني محسوب نماييم كه به دنبال زندگي بهتر به دارالخلافۀ ناصري مهاجرت كرده است يا يك تهراني كه سرمايۀ مكفي براي راه اندازي دكه و كارگاهی براي ارائۀ تخصص خود نداشته است. به هر كرده تا در نزد حكاكباشی «اجير خاص» حال ميرزا شفيع خود را
مزبور طی مدت معينی در قبال مواجب نقدی و جنسی معينی امور مشخص حكاكی را به انجام رساند. تنظيم اين قرارداد
بدين معنی بوده كه نامبرده حق كار كردن در محلی ديگر و
برای شخصی ديگر را از خود سلب كرده است.

آنچه مطالعه کردید بخشی از یادداشت اميد رضايی با عنوان «كارمزد يك حكاک در دارالخلافۀ ناصری» است که در قسمت پاره ها و نکته ها شماره 50 - 51 دوماهنامه تخصصی گزارش میراث به چاپ رسیده است.

متن کامل این یادداشت را در فایل پایین مشاهده کنید.


دريافت فايل