ميراث مكتوب - اشرفی سمرقندی از گویندگان گمنام، سده ششم هجری است که دیوان اشعار او تاکنون به چاپ نرسیده و تنها منبع محقّقان در بابِ وی اطلاعات محدود تذکره‌نویسان بوده است.
اشرفی سمرقندی از گویندگان گمنام، امّا توانای سده ششم هجری است که دیوان اشعار او تاکنون به چاپ نرسیده و تنها منبع محقّقان در بابِ وی اطلاعات محدود و غالباً خالی از تحقیق تذکره‌نویسان بوده است. با کمال تعجّب، این گمنامی، تا زمان حال نیز ادامه داشته و در هیچ ‌یک از آثار معاصران، به وی و اشعارش پرداخته نشده است.
در دیوان اشرفی، علاوه بر فواید زبانی و ادبی، اطلاعات تاریخی مهمی درباره‌ی حکمرانان محلی و پادشاهان سلسله‌ی قراخانی که در سده‌ی 6 قمری در ماوراءالنهر حکومت داشته‌اند و رجال ایشان وجود دارد که در منابع تاریخی به آنها کمتر پرداخته شده است؛ از این رو دیوان وی یکی از منابع مهمّ این دوره است.
در این تصحیح، از همۀ مجموعه‌ها، سفینه‎ها، تذکره‎ها و جنگ‌های خطی و چاپیِ در دسترس که از اشعار اشرفی بهره‌ای داشته‌اند، استفاده شده است. در مقدّمه نیز براساس اطّلاعاتی که از دیوان وی به دست می‌آید، شرحی جامع از احوال او ارائه شده و سبک شعریِ وی مفصلاً مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان متن نیز تعلیقاتی مختصر به همراه 12 نمایه مفید ارائه شده که به تحقیق دربارة این اشعار این سراینده کمک شایانی می‌کند. این نمایه‌ها عبارتند از:

◦اشخاص، خاندان و نژادها و...
◦جای‌ها
◦مناصب و پیشه‌ها
◦اسباب و ابزارها
◦ستارگان و اصطلاحات نجومی
◦سنگ‌ها، فلزات، زیورآلات
◦پوشاک و عطریات
◦درختان و گیاهان
◦جانوران
◦لغات، ترکیبات و تعبیرات
◦ترکیبات ادبی و بلاغی
◦مثلواره‌ها
در دیوان اشرفی، علاوه بر فواید زبانی و ادبی، اطلاعات تاریخی مهمی دربارۀ حکمرانان محلّی و پادشاهان سلسلة قراخانی که در سدۀ 6ق در ماوراءالنهر حکومت داشته‌اند، و رجال ایشان وجود دارد که در منابع تاریخی به آنها کمتر پرداخته‌ شده است؛ از این رو دیوان وی یکی از منابع مهمّ این دوره و نیز منابع پیش از حمله مغول است.
در مقدمه تقریباً مفصل مصححان شرح احوال، ممدوحان،‌ آثار، سبک شعری، اشرفی و شاعران دیگر، معرفی نسخه‌ها،‌ شیوه تصحیح و تصویر نسخه‌های خطی آمده است.
نسخ خطی به کار رفته در این تصحیح عبارتند از:

* نسخه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به شماره‌ی 104ب
* نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره‌ی 5976
* نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره‌ی 16778
همچنین در تصحیح این اثر از بیست نسخه خطی به عنوان منبع فرعی و دوازده منبع چاپی نیز علاوه بر نسخه‌های خطی بالا استفاده شده است.
دیوان اشرفی سمرقندی شامل 36 قصیده، 65 قطعه، 1 ترجیع‌بند و ترکیب‌بند، 41 غزل و همچنین رباعی است،‌ در انتهای دیوان نیز پراکنده‌ها و تعلیقات آمده است.
دیوان اشرفی سمرقندی سروده‌ شرف‌الدّین اشرفی سمرقندی شاعر قرن ششم به تصحیح عباس بگ‌جانی و امید سروری از سوی کتابخانه مجلس و با همکاری انتشارات سفیراردهال منتشر شده است.


منبع: کتابخانه مجلس شورای اسلامی