میراث مکتوب - «عكاسي» يكي از شيوه‌هاي تزئين كاغذ و جزو فنوني است كه براي آرايش حاشيه نسخه ‌ها و بيشتر در مرقعات به كار مي‌رفت. شيوه اجراي آن بدينگونه است كه نخست نقش‌ هاي مورد نظر - اعم از اسليمي ، ختائي و همچنين نقوش جانوران و درختان - را بر روي يك مقوا مي‌بريدند و اين مقوا را بر كاغذي كه مي‌خواستند تزئين شود قرار مي ‌دادند. سپس وسيله‌اي مانند پنبه را به رنگ‌ هاي دلخواه اندوده و روي بخش ‌هاي بريده شده مقوا مي‌ نهادند. اين رنگ در مواضعي از مقوا كه نقش ‌بُري شده بود، به كاغذ زيرين منتقل مي‌ شد و مواضع ديگر، بدون رنگ مي‌ماند. قاضي احمد قمي در گلستان هنر (صص 157 - 158) هنگام اشاره به مهارت يكي از استادان اين شيوه به نام «مولانا كپك» مي‌نويسد:
«مولانا كپك: از هرات بود. عكس را خوب ميساخت ... اختراعات و تصرفات در آن فن نموده بغايت نقش‌ هاي غريب و طرح‌ هاي عجيب و رنگ‌ آميزي طرفه ابداع نموده عكس‌ هاي او مردم را از افشان فارغ ساخت».
كاربرد عكاسي در تزئين نسخه‌ها بيشتر در سده‌هاي دهم و يازدهم هجري رواج داشته و در ديگر دوره‌ ها از رواج آن كاسته شده است.
براي ديدن نمونه‌هايي از عكاسي در نسخه‌ها ، تصوير يكي از صفحات دستنويسي از صفات‌العاشقين هلالي (نسخه 770 تكمله فارسي كتابخانه ملي پاريس ، مورخ 984 ق) را در «شكل 1» مي‌بينيم كه به اين شيوه تزئين شده است.





شکل 1


همچنين در «شكل 2» تصوير يكي از صفحات دستنويسي از روضةالانوار خواجوي كرماني (نسخه 927 كتابخانه مجلس ، بي‌تا [حدود سده 10 و 11 ق]) را مي‌بينيم كه به شيوه عكاسي تزئين شده است. گفتني است كه حواشي تمامي برگه‌هاي اين نسخه به دو شيوه عكاسي و افشان تزئين شده است.




شکل 2