ميراث مكتوب - قرآن کریم، جان تمدن و فرهنگ اسلامی، سرچشمۀ همۀ دانش‌ های دینی و الهام گر شکوه و عظمت مسلمانان در تاریخ پُرافتخارشان بوده است. چه ارجمند دانش‌هایی که از قرآن سرچشمه گرفته است، چه بسیار مهارت‌ها و صناعت‌ها که در کتاب خدا ریشه دارد و چه فراوان فنون سخن که به اقتباس از قرآن کریم آراسته شده است.
«اقتباس از قرآن کریم» را در جای جای خطبه‌ها، روایت‌ها، پیمان‌نامه‌ها، فتح‌نامه‌ها و وصیت ‌نامه‌ها می‌توان یافت تا خود گواهی بر پیوند ذهن و زبان اسلامیان با قرآن کریم باشد.
آنچه در کتاب اقتباس از قرآن كريم فرا روی نهاده شده، وام گرفتن‌های صریح از آیات الهی در گفتار و نوشتار مسلمانان است و مؤلف در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه در سخن بزرگان و ناموران سده‌های پیشین تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی و در نوشته‌های ادبی و فرمان‌ های اداری و حکومتی مسلمانان از این معجزۀ جاوید اقتباس شده است.
اين كتاب نوشته عبدالملك بن محمد ثعالبی نيشابوری از دانشمندان اواخر قرن چهارم و اوايل قرن پنجم است. اين اثر از معدودترين و قديمی‌ترين كتاب‌هايی است كه در زمينه اقتباس از قرآن كريم نوشته شده است.
ثعالبی تلاش كرده است كه مواردی كه از قرآن كريم اقتباس شده جمع‌آوری كند كه اين مباحث را در بخش ‌های مختلفی در اين كتاب ارائه كرده است. باب اول كتاب درباره سپاس‌ها و ستايش‌های سزاوار خداوند است كه از قرآن اقتباس شده است. يادی از پيامبر(ص) و برخی از شايستگی‌ها و ويژگی‌هايش، خاندان پاك پيامبر(ص) و برخی از فضائل و شماری از خبرها و نيز گزيده‌هايی از سخنانش باب‌های دوم و سوم كتاب را تشكيل می‌دهد.
باب چهارم نيز برتری جايگاه و سخنان صحابه است، همچنين باب پنجم درباره پيامبران و امت‌های پيشين و اقتباس از داستان‌های ايشان است. فضيلت دانش و دانشی‌مردان و نوآوری‌های نكوی ايشان و استنباط بديعشان و ادب، عقل، حكمت و اندرز نيكو باب هشتم اين اثر است. در انتساب دو باب مؤخر اين اثر به ثعالبی ترديدهايی وجود داشته كه محققان و مصححان اين اثر در مقدمه بر انتساب آن به ثعالبی تأكيد می‌كنند.
دغدغه مؤلف اين بوده است كه چگونگی استفاده قرآن كريم در فرهنگ و آثار مكتوب مسلمانان را نشان دهد. اين موضوع محور اصلی بحث مؤلف است كه بر اين اساس اقتباس ناميده می‌شود.
چاپ دوم اقتباس از قرآن كريم تاليف عبدالملك بن محمد ثعالبی نيشابوری ترجمه حسين صابري در شمارگان 1000 نسخه، 479صفحه به تازگي از سوي انتشارات علمي - فرهنگي منتشر شده است.