مبانی زیبا‌یی شناسی در عرفان اسلامی

ميراث مكتوب - گرايش به زيبايی، به عنوان يک تمايل اصيل انسانی، همواره مورد توجه اصحاب خرد بوده است. شايد بتوان ادعا کرد که مطالعات پيرامون جمال و زيبايی، از کهن‌ ترين دل ‌مشغولي های انديشوران بوده و گستره وسيع پهنه تاريخ، گاه به فراوانی قريحه‌های پراحساس، شاهد گفت‌ و گو‏يی پُرحرارت پيرامون آن، و گاه به انجماد ارواح تهی از ذوق، شاهد به سردی گراييدن آن بوده است.

اين پيشينه، از نگاه علمی هم، در نوسان و سرشار از آرا گوناگون است. برخي به جنبه طبيعی و فطری زيبايی، برخي به بُعد مادی و ظاهری آن، برخی به ابعاد متافيزيکی و ماوراي طبيعی آن و ... همت گماشته و به گونه‌های مختلف به برافروختن روشنايی اين بحث در بين ديگر مباحث علمی مبادرت ورزيده‌اند.
در يک جمع‌بندی کلی مي‌توان مدعی شد به رغم ستوده بودن اين تلاشها، بيشتر رويکردها در زيبايی ‌شناسی، سطحی و محدود به زيباييهای ظاهری و محسوس است. به ويژه در عصر کنونی که بشر به بهانی تجدد همه‌ جانبه، افزون بر بي ‌مهری به ميراث تاريخي خود، تلاش کرده هنر و زيبايی‌شناسي را هم همانند هر عرصه ديگري، منعزل از پيشينه، عصری و دنيوی کند.

زيبايی ‌شناسی معاصر، نه‌تنها از معرفت ‌شناسی، بلکه از لحاظ روش مطالعه هم با آنچه در سنت و دين رايج بود، زاويه گرفته و پيامد اين فاصله، بروز مشکلات بسياری در زمينه علمی و عملی بوده است. اما در زيبايی ‌شناسی وحيانی، عارفان مسلمان با الهام از آيات قرآن و روايات معتبر، به باطن زيبايی بيشتر توجه کرده، خداوند را منبع زيبايی و عالم را جلوه جمال الهي يافته و بدين ‌سان بُعد قدسی زيبايی را دريافته‌اند.

ترديدی نيست که عرفان به علت موضوع و هدفش، به عنوان شاخه‌ای مهم و علمي در بين شاخه‌های دانش مطرح است. چه اينکه هدف نهايی خلقت براي انسان آنگاه کشف می‌شود که بر اثر سلوک عرفانی، سالک بتواند حقيقت هستی را، که همان عالم لاهوت است، يافته و وحدت ملک و لاهوت را نظاره کند. عارفان مسلمان بر اين باورند که به مدد مساعدت و ياری وحی، گونه‌ اي معرفت نسبت به هستی مي‌يابند که ايشان را در زمينه‌ های گوناگون ياري کرده و از جمله، در تأسيس مباني زيبايي‌شناسی و هنر و نيز ابداع رويکرد متفاوت از آنچه در محافل هنر از گذشته تاکنون رايج بوده، توانمند مي ‌سازد.

در كتاب مبانی زیبايي ‌شناسی در عرفان اسلامی نيز نويسنده مي ‌کوشد تا مبانی و اصول علمی زيبايی‌‌ شناسی در آثار عارفان مسلمان را که ريشه در کتاب و سنت دارد، استخراج و بررسی کند. مبانی مطرح در اين نوشتار، به طور عمده در چهار گروه مبانی معناشناختی، هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی و ارزش ‌شناختی سازماندهی شده و تلاش بر اين است تا هر مبنا در قالب فصلی جداگانه و با ساختاري منطقی، بررسي ‌شود. همچنين تبيين رابطه عرفان و زيبايی و يافتن منابع قرآنی مبانی زيباشناسی که عرفان راستين از آن بهره ‌مند شده است از مسائل اساسي اين تحقيق است. چنان‌كه از عنوان انتظار مي‌رود، تلاش اين نوشتار معطوف به افق ‌گشايی از چهره مبانی زيبايی‌شناسی عرفانی به ياری وحی به عنوان برترين ادراک يقينی و معرفت‌ بخش، در آثار عارفان است.

كتاب مبانی زیبا‌يي شناسی در عرفان اسلامی تألیف دکتر علی کریمیان صیقلانی در 282 صفحه و به بهاي 70000 هزار ریال از سوي انتشارات سمت در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.




افزودن دیدگاه جدید

Filtered HTML

  • نشانی صفحه‌ها وب و پست الکترونیک بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • تگ‌های HTML مجاز: <a> <em> <strong> <cite> <blockquote> <code> <ul> <ol> <li> <dl> <dt> <dd>
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • نشانی صفحه‌ها وب و پست الکترونیک بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.