ميراث مكتوب - سفرنامه و تاریخ اصفهان نوشتۀ عبد الحسین خان ملک المورخین معروف به «لسان السلطنه سپهر» صد و شصت و هفتمین اثر از انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی است که به کوشش دکتر حسن جوادی فراهم آمده و به تازگی منتشر شده است.

در مقدمه سی و هفت صفحه ای کتاب آمده است: « نسخۀ خطی سفر نامه و تاریخ اصفهان تألیف عبد الحسین خان ملک المورخین کاشانی را نگارنده قریب سی و چند سا ل پیش از کتابخانه نسخه های خطی باکو تهیه کردم و مدت ها در فکر چاپ آن بودم تا این دو سال پیش که زنده یاد استاد ایرج افشار در سفری که در مریلند میهمان من بودند، قرار شد این نسخه را به تهران برده آمادۀ چاپ سازند که متأسفانه به سبب فوت ایشان مسئله چاپ کتاب به تأخیر افتاد.»

جوادی می نویسد: «نسخه ای که من کتاب را از آن تهیه کرده ام همان نسخه ای است که رسول جعفریان در مجلدا ت سوم و چهارم « میراث اسلامی ایران » در سال های 75 و 76 در تهران چاپ کرده است. این نسخه متعلق است به کتابخانه مرحوم آیت الله مرعشی . نسخۀ دیگری از این کتاب در کتابخانه دانشگاه حقوق دانشگاه تهران به شماره 361 موجود است که متأسفانه نه من و نه جناب جعفریان به این نسخه خطی دسترسی نداشتیم.»

در مقدمۀ کتاب سفرنامه و تاریخ خراسان ، دو شرح حال از زندگی مؤلف اثر به قلم عبد الحسین نوایی و نیز معلم حبیب آبادی که در کتاب مقامات معنوی آمده، ذکر شده است.

ملک المورخین از روزنامه نگاران مهم اواخر دورۀ مظفری و مشروطه بوده که روزنامه های آیینه عیب نما ، وطن، شاهنشاهی، آزاد، و صفحه روزگار را تأسیس کرده بود. وی در 17 ربیع الاول 1332 ( 13 فوریه 1914 ) به همراه نجفقلی خان بختیاری صمصام السلطنه عازم اصفهان شد. از آن جا که سفر او بیش از 5 ماه طول نمی کشد و می گوید چون فرصت نمی کند تمام آثار تاریخی اصفهان را به تفصیل شرح دهد ، در ادامۀ سفرنامهْ تاریخ ، شرح دهات و قصبات اصفهان ، سال شمار حوادث اصفهان را بعد از اسلام تا زمان فتحعلی شاه ، خصوصا فتنۀ افاغنه و وحشیگری های محمود و اشرف افغان را مفصلا از منابع دیگر می آورد . در قسمت آخر سفرنامه خود ابنیه و آثار تاریخی اصفهان را بیشتر از مرآة البلدان و شاردن نقل می کند . تحریر سفرنامه و تاریخ اصفهان در رجب 1332 به انجام می رسد که کمتر از دو ماه پیش از شروع جنگ جهانی اول در 5 رمضان 1332 ( 28 جولای 1914 ) است .
پایان بخش کتاب سفرنامه و تاریخ اصفهان تصاویر (23 صفحه ) و چهار فهرست نام اشخاص، جغرافیایی ، سلسله ها و طوایف و مدنیات، و کتاب ها و نشریات ( مجموعاً 37 صفحه ) است.

کتاب سفرنامه و تاریخ اصفهان در 270 صفحه و شمارگان 500 نسخه به قیمت 15000 تومان منتشر شده است.

معرفی کتاب از سهیلا یوسفی