علم الجواهر در جامع العلوم (جامع ستینی) فخر رازی

ميراث مكتوب - تا جایی که می‌دانیم دانشنامۀ فارسی فخر رازی موسوم به جامع العلوم یا جامع ستینیکهن‌ترین اثری است که در آن گوهر شناسی با عنوان علم الجواهر» به صورت علمی مستقل یاد شده است.

فخر رازی در باب علم الجواهر (باب 32) این کتاب، ساختار مرسوم أبواب دیگر یعنی تقسیم باب به سه بخش «الاصول الظاهرة» و «الاصول المشکلة» (هر کدام دارای 3 اصل) و «الامتحانات» (مشتمل بر 3 امتحان) را کنار گذاشته و به جای آن 9 گوهر یاقوت، لعل، زمرد، فیروزه، عقیق، بلور، الماس، مغناطیس و مروارید را ذیل 9 اصل پیاپی یاد کرده است. اشارۀ فخر رازی به نام «بوریحان» ذیل اصل دوم (دربارۀ لعل) تردیدی در بهره‌گیری او از الجماهر فی الجواهر ابوریحان بیرونی باقی نمی‌گذارد. اما مقایسۀ میان این باب با الجماهر فی الجواهر و نیز جواهرنامۀ نظامی نوشتۀ محمد بن ابی البرکات جوهری نیشابوری نشان از آن دارد که فخر رازی دست کم به یکی از مآخذ ابوریحان، یعنی الجواهر والاشباه کندی دسترسی مستقیم داشته و عباراتی از آن را بی‌واسطه نقل کرده است. وی همچنین به آثاری از ابن سینا و رازی استناد کرده است. این مقایسه‌ها همچنین می‌تواند در پاره‌ای موارد در تصحیح متن جامع العلوم به کار آید.

ادامه مقاله علم الجواهر در جامع العلوم (جامع ستینی) فخر رازی نوشته دكتر يونس كرامتي را اینجا بخوانيد.

افزودن دیدگاه جدید

Filtered HTML

  • نشانی صفحه‌ها وب و پست الکترونیک بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • تگ‌های HTML مجاز: <a> <em> <strong> <cite> <blockquote> <code> <ul> <ol> <li> <dl> <dt> <dd>
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • نشانی صفحه‌ها وب و پست الکترونیک بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.