ميراث مكتوب - سهیل یاری گل دره یادداشتی را با عنوان «تصحیح دو سهو در آثار استاد آذرتاش آذرنوش» در اختیار وب سایت مرکز پژوهشی میراث مکتوب قرار داده است.

متن اين يادداشت را در ادامه مي خوانيد:

تقدیم به استاد آذرنوش (دامت برکاتُه) به پاس خدمات ارزنده ایشان

1- در کتاب ارزشمند چالش میان فارسی و عربی چنین مطلبی نگاشته اند: «رودکی(آغاز قرن4) دو بیت زیبای حکمت آمیز دارد

(دیوان، 46):
این جهان را نگر به چشم خرد
کشتی ای ساز از نکوکاری
نه به آن چشم کاندر او نگری
تا بدان کشتی از جهان گذری

این دو بیت را در همان قرن 4، ابوالحسن بن مؤمل به عربی ترجمه کرده است:

تصوَّرِ الدّنیا بعین الحجی
الدّهرُ بَحراً فاتَّخِذ زَورَقاً

لا بالّتی أنتَ بها تنظُرُ
مِن عمَلِ الخَیرِ بها تَعبُرُ»

(آذرنوش،1387: 256)

بایست متذّکر شد که آن دو بیت نه از رودکی بلکه از استاد مرحوم نفیسی می باشد! که دو بیت عربی ابوالحسن بن مؤمل را به زبان و بیانی نزدیک به سبک رودکی سروده است. در این باره استاد نفیسی نوشته اند که: «شاید اصل آن دو بیت رودکی چنانکه به خاطر مسوِّد این اوراق گذشته است چنین باشد:

این جهان را نگر به چشم خرد
همچو دریاست وز نکوکاری
نه بدان چشم کاندر او نگری
کشتی ای ساز تا بدان گذری»

(نفیسی، 1310:ج2/581). همانطور که دیدید ضبط دو بیت استاد نفیسی در کتاب چالش میان فارسی و عربی با تحریفی چند ضبط شده است.

2- در مقاله مُمَتَّع «ثعالبی» در دانشنامه زبان و ادب فارسی در بخش کتاب های ثعالبی کتاب «طرائف الطَُّرف» را جزء آثار خطّی به جای مانده از ثعالبی دانسته اند. (آذرنوش، 1386: ج2/465)
این اشتباه را پیشتر بروکلمان و برخی دیگر نیز مرتکب شده بودند، در حالی که با تأمّل در خود کتاب و منابع دیگر می توان فهمید که کتاب از کسی جز حارثی مشهور به بارع بغدادی(443-524ق). در تمام نسخ این کتاب بسیار ارزشمند که در حقیقت سفینه ای پُربار از اشعاری نایاب است سروده هایی از کسانی چون طغرایی (متوفای514)، خیام(515)، زمخشری(538)، حیص بیص(575) و.. دیده می¬شود، در حالیکه با توجه به اینکه ثعالبی خود در سال 429 درگذشته است، هرگز نمی تواند این کتاب از وی باشد. همچنین مؤلّف در چند جای کتاب اشعاری از خود آورده است که ما مطلقاً در جای دیگری آن ها را به نام ثعالبی نمی بینیم، ضمن اینکه حَموی در معجم الأباء نیز به این اثر و نام مؤلّّفش تصریح دارد، در برخی از نسخ طرائف الطرف نیز نام حارثی (بارع بغدادی) موجود است.( حارثی، 1418ق/1998م: صص15 - 16)

منابع

- آذرنوش، آذرتاش (1387) ، چالش میان فارسی و عربی، چاپ دوم، تهران: نشر نی.

-ــــــــــــــــــ(1386)، دانشنامه زبان و ادب فارسی(مدخل «ثعالبی»)، جلد دوّم، چاپ اوّل، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

- الحارثی، حسین بن محمد (مشهور به بارع بغدادی)، 1418، الطَّرائِف الطُّرَف، تحقیق: هلال ناجی، الطبعة الأولی، بیروت: عالم الکتب.

- رودکی، جعفر بن محمّد(1310)، احوال و اشعار ابوعبدالله جعفر بن محمّد رودکی سمرقندی، جلد دوّم، تهران: کتابخانة ترّقی.