Mar 22, 2023
بزرگداشت مردی که سرآمد علوم زمان خود بود
ميراث مكتوب - فرهنگ ايراني و هم اسلام در سده‌هاي پيشين نوابغ و دانشمنداني را برآورده كه با خردورزي به ويژه در عرصه علوم (رياضي، تجربي) تمدن اسلامي ايران را با نام و ياد خويش پيوند زده، با آن آوازه يافته‌اند. يكي از اين نوابغ همانا محمد بن احمد بيروني با كنيت ابوريحان و مشهور به ابوريحان بيروني (362-440 ﻫ . ق) است. ابوریحان بیرونی یکی از بزرگترین شخصیت های علمی تمدن اسلامی و به یقین یکی از بزرگترین دانشمندان سراسر اعصار بشری است.
سیزدهم شهریور روز بزرگداشت این دانشمند بزرگ کشورمان است. آنچه در ادامه می آید معرفی اجمالی آثاری از ابوریحان بیرونی است که از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده.
الجماهر فی الجواهر
الجماهر فی الجواهر اثر ارزشمند ابوریحان بیرونی (362 ـ 440 هـق) از آثاری است که درباره سنگ ها و فلزات قیمتی به رشته تحریر درآمده و نویسنده افزون بر آن آگاهی های جغرافیایی، تاریخی، ادبی و لغوی بسیاری را ارائه و به مباحث فلسفی و عامیانه توجه می‌کند.
الجماهر فی الجواهر که غالباً به خطا الجماهر فی معرفة جواهر نامیده می‌شود، کتاب مهمی به زبان عربی نوشتۀ ابوریحان بیرونی، دربارۀ سنگ‌های گران بها و فلزات و آلیاژهای فلزی معروف. بیرونی این کتاب را در روزگار مودود بن مسعود (حک 433-440ق) و به نام وی تألیف کرده است.
کتاب دارای مقدمه‌ای بسیار مفصل و سه مقاله است که به ترتیب به بحث دربارۀ 1) گوهرها؛ 2) فلزات و 3) آلیاژها و ترکیبات فلزی مصنوع اختصاص دارد. اما بیرونی در این اثر نیز به پیروی از شیوۀ همیشگی خود، مطالب فرعی بسیاری، بویژه برخی نظرات مهم اقتصادی و سیاسی را بیشتر در مقدمۀ طولانی و نیز به طور پراکنده در سراسر کتاب، یاد کرده است.
مقدمه با خطبه‌ای بسیار کوتاه آغاز می‌شود. سپس پانزده «ترویحه» آمده است که در هر ترویحه یک موضوع فرعی مطرح شده است.
الجماهر فی الجواهر به تحقیق یوسف الهادی در سال 1374 منتشر شده است.
نجوم به روايت بيروني
نجوم به روایت بیرونی (تلخیص و بازنویسی التفهیم الاوائل صناعة التنجیم) دیگر اثری است که به کوشش ولی قیطرانی از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب در بهار 1384 به چاپ رسیده است.
التفهيم مشتمل بر پنج باب هندسه، حساب، هيأت و جغرافيا، اسطرلاب و احكام نجوم است. از ويژگي هاي نثر نسخه فارسي اينكه، بيروني كوشيده تا توان‌مندي زبان فارسي را به خصوص در بيان اصطلاحات رياضي و هم فن نجوم نشان دهد. او به لحاظ همان روش تعليمي، گنجينه‌اي از لغات و اصطلاحات فن مزبور را به زبان فارسي سره در قالب جملات فصيح و بلغي و شيرين متداول زمان خويش از براي آيندگان به يادگار گذارده است. افزون بر این در کتاب التفهیم لغات یونانی، عبری، سریانی، سانسکریت و هم پهلوی به کار رفته است.
این کتاب نیز گزیده ای از التفهیم فارسی است که به زبان (فارسی) معاصر و با رسم الخط امروزی بازنویسی شده است. باید گفت التفهیم به فارسی و هم عربی به قلم ابوریحان بیرونی تألیف شده و همواره از مآخذ دست اول جهت آموختن نجوم و قواعد آن بوده، طوری که می توان از آن به عنوان یک کتاب بالینی یاد کرد.
راشیکات الهند (تناسب نزد هندیان)
راشیکات الهند (تناسب نزد هندیان) دیگر اثر ابوریحان بیرونی است. بیرونی در طول عمر پربرکت خود سفرهای زیادی به نقاط مختلف تمدن اسلامی آن دوران داشته و به ناچار در دربار سلاطین عمر سپر نموده است. مدتی هم به همراه سلطان محمود غزنوی در هند بسر برده است و در آنجا با زبان سانسکریت آشنا شده و سپس کتاب هایی را از زبان عربی به سانسکریت و عکس ترجمه نموده است و نیز آثاری را در مورد معارف هندیان به رشتۀ تحریر درآورده است. یکی از این آثار راشیکات الهند می باشد.
کتاب حاضر شامل متن اصلی و تصحیح شدۀ این اثر بیرونی است. موضوع این رساله نسبت و تناسب است که شامل تعریف نسبت و تناسب و خواص تناسب می باشد. بیرونی در این رساله به بررسی روش هایی که هندیان برای حل تناسب های مرکب به کار می برده اند، پرداخته است. در ضمن این کار نام هایی را که آن ها به انواع تناسب، با توجه به تعداد اجراء آن می داده اند، آورده است.
این کتاب به تصحیح، ترجمه و تحقیق محمدمهدی کاوه یزدی راهی بازار نشر شده است.
سیزدهم شهریور روز بزرگداشت این دانشمند بزرگ کشورمان است. آنچه در ادامه می آید معرفی اجمالی آثاری از ابوریحان بیرونی است که از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده.
الجماهر فی الجواهر
الجماهر فی الجواهر اثر ارزشمند ابوریحان بیرونی (362 ـ 440 هـق) از آثاری است که درباره سنگ ها و فلزات قیمتی به رشته تحریر درآمده و نویسنده افزون بر آن آگاهی های جغرافیایی، تاریخی، ادبی و لغوی بسیاری را ارائه و به مباحث فلسفی و عامیانه توجه می‌کند.
الجماهر فی الجواهر که غالباً به خطا الجماهر فی معرفة جواهر نامیده می‌شود، کتاب مهمی به زبان عربی نوشتۀ ابوریحان بیرونی، دربارۀ سنگ‌های گران بها و فلزات و آلیاژهای فلزی معروف. بیرونی این کتاب را در روزگار مودود بن مسعود (حک 433-440ق) و به نام وی تألیف کرده است.
کتاب دارای مقدمه‌ای بسیار مفصل و سه مقاله است که به ترتیب به بحث دربارۀ 1) گوهرها؛ 2) فلزات و 3) آلیاژها و ترکیبات فلزی مصنوع اختصاص دارد. اما بیرونی در این اثر نیز به پیروی از شیوۀ همیشگی خود، مطالب فرعی بسیاری، بویژه برخی نظرات مهم اقتصادی و سیاسی را بیشتر در مقدمۀ طولانی و نیز به طور پراکنده در سراسر کتاب، یاد کرده است.
مقدمه با خطبه‌ای بسیار کوتاه آغاز می‌شود. سپس پانزده «ترویحه» آمده است که در هر ترویحه یک موضوع فرعی مطرح شده است.
الجماهر فی الجواهر به تحقیق یوسف الهادی در سال 1374 منتشر شده است.
نجوم به روايت بيروني
نجوم به روایت بیرونی (تلخیص و بازنویسی التفهیم الاوائل صناعة التنجیم) دیگر اثری است که به کوشش ولی قیطرانی از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب در بهار 1384 به چاپ رسیده است.
التفهيم مشتمل بر پنج باب هندسه، حساب، هيأت و جغرافيا، اسطرلاب و احكام نجوم است. از ويژگي هاي نثر نسخه فارسي اينكه، بيروني كوشيده تا توان‌مندي زبان فارسي را به خصوص در بيان اصطلاحات رياضي و هم فن نجوم نشان دهد. او به لحاظ همان روش تعليمي، گنجينه‌اي از لغات و اصطلاحات فن مزبور را به زبان فارسي سره در قالب جملات فصيح و بلغي و شيرين متداول زمان خويش از براي آيندگان به يادگار گذارده است. افزون بر این در کتاب التفهیم لغات یونانی، عبری، سریانی، سانسکریت و هم پهلوی به کار رفته است.
این کتاب نیز گزیده ای از التفهیم فارسی است که به زبان (فارسی) معاصر و با رسم الخط امروزی بازنویسی شده است. باید گفت التفهیم به فارسی و هم عربی به قلم ابوریحان بیرونی تألیف شده و همواره از مآخذ دست اول جهت آموختن نجوم و قواعد آن بوده، طوری که می توان از آن به عنوان یک کتاب بالینی یاد کرد.
راشیکات الهند (تناسب نزد هندیان)
راشیکات الهند (تناسب نزد هندیان) دیگر اثر ابوریحان بیرونی است. بیرونی در طول عمر پربرکت خود سفرهای زیادی به نقاط مختلف تمدن اسلامی آن دوران داشته و به ناچار در دربار سلاطین عمر سپر نموده است. مدتی هم به همراه سلطان محمود غزنوی در هند بسر برده است و در آنجا با زبان سانسکریت آشنا شده و سپس کتاب هایی را از زبان عربی به سانسکریت و عکس ترجمه نموده است و نیز آثاری را در مورد معارف هندیان به رشتۀ تحریر درآورده است. یکی از این آثار راشیکات الهند می باشد.
کتاب حاضر شامل متن اصلی و تصحیح شدۀ این اثر بیرونی است. موضوع این رساله نسبت و تناسب است که شامل تعریف نسبت و تناسب و خواص تناسب می باشد. بیرونی در این رساله به بررسی روش هایی که هندیان برای حل تناسب های مرکب به کار می برده اند، پرداخته است. در ضمن این کار نام هایی را که آن ها به انواع تناسب، با توجه به تعداد اجراء آن می داده اند، آورده است.
این کتاب به تصحیح، ترجمه و تحقیق محمدمهدی کاوه یزدی راهی بازار نشر شده است.
خطیب شاهنامه
خطیبی می‌دانست هویت ایرانی با شاهنامه و زبان فارسی پیوند ذاتی دارند و برای حفظ زبان فارسی، هماره باید از فردوسی گفت و درباره شاهنامه نوشت.
افزودن دیدگاه جدید