ميراث مكتوب - ابوالفتح عبدالرحمن خازنی منجم، فیزیک دان، مخترع آلات علمی و ریاضی‌دان مشهور ايراني در سده پنجم و ششم بود. (او) که نقش مهمی در تدوین گاهشماري جلالي و اصلاح تقویم در ایران دارد. ساخت اولین ترازوی دقیق برای اندازه‌گیری جرم حجمي و خلوص اشیا، از جمله ‌دیگر اختراعات او به شمار می آید. او در کتاب میزان الحکمه که در قرون وسطی راجع به مکانیک سیالات هیدرولیک و فیزیک نوشته است، به بحث های نیروی گرانش، نیروی بالاران، مقاومت سیالات، وزن مخصوص موادمختلف ، آلیاژها و... پرداخته است.
ابوالفتح عبدالرحمن خازني كه گاهي او را «ابومنصور عبدالرحمن» و «عبدالرحمن منصور» ناميده‌اند در اوايل قرن ششم هجري در مرو مي‌زيست. مرو در آن عصر مركز درخشان فعاليتهاي ادبي و علمي بود و به داشتن كتابخانه‌هاي بزرگ شهرت داشت.
او غلام بچه‌اي بود که به وسیله علي خازني مروزي خریده و به نام ارباب خود، خازنی معروف شد از تاریخ تولد و فوتش اطلاع دقیقی موجود نیست و اربابش ابوالحسين علي بن محمد خازن مروزي، خزانه‌دار دربار مرو، كه گويا زماني منصب صدارت داشته است، به تربيت او همت گماشت.
محمد خازن مروزي بهترين وسايل آموزشي را در رشته‌هاي رياضيات و فلسفه براي وي فراهم كرد. خازني در علوم هندسي استاد شد و با آنكه نزد سلطان سنجر و بزرگان دربار وي احترام داشت، ساده زيست بود. از دیگر ابداعات مهم وی ساخت ترازوی آبی برای اندازه‌گیری جرم حجمي و خلوص اشیا بوده‌است که بدلیل نشان دادن تقلبات گسترده، توسط مقامات حکومتی نابود شد و وی نیز از غصه آن دق كرد.

آنچه در بالا مطالعه كرديد بخشي از مقاله «ابوالفتح عبدالرحمن خازنی مخترع آلات علمی» نوشته اشرف السادات شکرباغانی استاديار پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش است كه در دومين همايش «نقش دانشمندان ايراني - اسلامي در پيشبرد علوم تجربي» ارائه شده است.

متن كامل اين مقاله را در فايل پايين مطالعه كنيد.




دريافت فايل