میراث مکتوب - اسناد از هر نوع که باشند - «سلطانیات»، «دیوانیات» یا «اخوانیات» - روایتگر حقایق و عناصر ارزشمند تاریخ نگاری اند.

در میان اسناد تاریخی، فرمان های سلطنتی و رقم ها، مکاتبات اداری و دیوانی، معاهدات سیاسی و نظامی و منشئات و نامه های نیمه رسمی و شخصی در کنار قبالجات و وقف نامه ها و عقدنامه ها، با دو گونه ارزش اداری / استنادی و تحقیقی از مهم ترین منابع مکتوب پژوهشی در نگارش تاریخ سیاسی و اجتماعی به شمار می آیند. جایگاه خاص هریک از این مکتوبات در گردونۀ تاریخ از جهات بسیاری حائز اهمیت است، از جمله در کشف و بازگویی حقایق پشت پرده، روشنگری گوشه های تاریک تاریخ، نمایش دقیق تر مسیر حوادث و علل بروز وقایع و نیز گواهی بر تأیید یا تکذیب گزارش ها در برهه های تاریخ هر کشور. اما، در این میان، از ارزش ادبی و زبان شناختی این مکتوبات نباید غافل ماند زیرا تحلیل های هدفمند زبانی و سبک شناختی بر روی اسناد تاریخی سیر تحول زبان و ادبیات یک ملت را نیز نشان می دهد.

در این مقاله، در دو بخش، دو برگ سند از عهد ناصری و مظفری معرفی می شود.

متن کامل این مقاله نوشتۀ علی مصریان که در تازه ترین شمارۀ نامۀ فرهنگستان (دورۀ چهاردهم، شمارۀ سوم، پیاپی 55، بهار  1394 ) منتشر شده است اینجا بخوانید.