میراث مکتوب - ابهری از اندیشمندان برجستۀ قرن هفتم است که حدود سی رساله و کتاب در زمینه های منطق، فلسفه، ریاضیات و نجوم از او به یادگار مانده است.

وی از جمله متفکران متعلق به مکتب مشاء و متأثر از آراء ابن سینا و فخر رازی است، اما تاثیر فخر به مراتب بیشتر از دیگران است.

ابهری در دورۀ مغولان می زیست و تحت تأثیر حملات ویرانگر مغولان به سرزمین های موصل و روم جهت تعلیم و تعلم رهسپار شد که ماحصل این امر تالیف چندین کتاب و پرورش شاگردان زیادی در زمینه های مختلف بود؛ با این حال از جزئیات زندگی وی اطلاعات دقیقی در دست نیست. منتهی الأفکار فی ابانة الأسرار مشتمل بر منطق، الهیات و طبیعیات است. بخش منطق این اثر، به دست خود ابهری تقریری دوباره یافته است.

بررسی مقایسه ای و محتوایی اثر حاضر با دیگر آثار ابهری، و توجه به سبک خاص نویسندگی وی، صحت انتساب این رساله را به او تأیید می کند. بخش الهیات از لحاظ محتوایی و گاه از لحاظ شکل و ساختار ظاهری با کتاب کشف الحقایق، و بخش منطق آن نیز بیشتر به کتاب های دقائق الأفکار و عنوان الحق شباهت دارد.

در منطق وی طی پنج مقاله به مباحث متعددی اشاره دارد (عناوین مقالات پنج گانه از این قرار است: مفردات و ترکیب حدود؛ قضایا؛ احکام قضایا؛ قیاسات؛ مواد قیاس). رویکرد ابهری منطق نگاری دو بخشی است. توجه به تقسیم بندی چهارگانه قضیه حملیه و تحلیل خاص وی از قضایای متصله و منفصله و بحث موجهات از مهم ترین مباحث این بخش است.

در تصحیح این رساله به علت تک نسخه ای بودن، سعی شده است از همه ی آثار وی استفاده شود.

اثیرالدین مفضل بن عمر ابهری، منتهی الافکار فی ابانه الاسرار منطق (تحریرهای یکم و دوم)، تصحیح: مهدي عظيمی و هاشم قربانی، تهران، حکمت، 228 صفحه، قطع: رقعی، بها: 220000 ریال، 1395.