میراث مکتوب - گمان می رود نگارش متون عرفانی در ادب فارسی از نیمه دوم قرن پنجم هجری آغاز شده است.
در این آثار بسیاری از آیات قرآن كریم و احادیث به طور پراكنده شرح و تفسیر می شود؛ البته اطلاعات دقیقی از نخستین تفسیرهای عرفانی قرآن كریم و احادیث به زبان فارسی و شیوه بیان آنها در جمع های علمی و عرفانی در دست نیست. از قرن ششم تفسیرهای سنتی فارسی رشد بسیاری یافت. برپایه اسناد و متون موجود به نظر می رسد برخی از حكیمان و عارفان با جهان بینی عرفانی و با تاكید بر جنبه های معرفتی آیات و احادیث به تفسیر روی آوردند. اكنون دو رساله در تفسیر آیات و احادیث موجود است كه از نخستین نمونه های كم یاب در این زمینه است. این دو رساله با نگارش مستقل و مجزا در مجموعه دست نوشته های سلیم آغا و كتابخانه سلیمانیه نگهداری می شود. فروزانفر یكی از این دو رساله را با عنوان تفسیر سوره محمد و سوره فتح به صورت تك نسخه تصحیح كرد؛ اما رساله ترجمه و تفسیر احادیث همچنان ناشناخته باقی مانده است. در این جستار شیوه شكل گیری و دگرگونی تاریخی تفسیرهای عرفانی فارسی قرآن كریم تحلیل و یكی از كهن ترین نمونه های تفسیر عرفانی احادیث نبوی نیز معرفی و بررسی می شود.
متن کامل این مقاله نگاشتۀ بهمن نزهت که در مجلۀ متن شناسی ادب فارسی (سال دهم، شماره 2، تابستان 1397) منتشر شده است اینجا بخوانید.
هفتۀ کتاب را فرصتی برای بازنگری و آسیبشناسی تمام جوانب صنعت نشر، تولید و توزیع کتاب قرار دهیم.