Jun 05, 2023
وحید سبزیان پور
«خر داغ کردن»: یک ضرب المثل ایرانی در امثال و حکم دهخدا
وحید سبزیان پور
میراث مکتوب- دهخدا (1363: 2/727) در ذیل ضرب المثل «خر داغ می کنند، کبابی در کار نیست» نوشته است: «در معنی مثلی، طمعی بیجاست». آن گاه بدون شرح و ترجمه، دو عبارت عربی زیر را نقل کرده است:
- لا تَتْبَعَنْ كُلَّ دُخانٍ تَرَى / فالنَّارُ قدْ توقَدُ لِلكَيّ
- رُبَّ نارٍ كَيٍّ خِيلَتْ نارَ شَيءٍ.
این مضمون از امثال ایرانیان باستان است که به ادب عربی نفوذ کرده است، زیرا جاحظ (1968: 39) می گوید: «يقول العرب: طالِبُ الفَلاحِ كالضَّارِبِ بِالْقِداحِ؛ سَهمٌ لَهُ وَ سهمٌ عَلَيهِ»: «طالب نجات مانند قمارباز است گاه (تیر قمار) به نفع او و گاه به ضرر اوست.» جاحظ در ادامه به عنوان شاهدی از امثال ایرانی، جمله ای فارسی را که الفاظ آن کمی ناآشنا است نقل می کند: «نه هرجا كه دوذ آيد دير برتك توكداني نهند» سپس مثل فارسی را این گونه به عربی ترجمه می کند: «لَيسَ كُلُّ دُخَانٍ طَبِيخٍ رُبَّمَا كانَ دُخانُ كَيٍّ»: «هر دودی از آشپزی نیست ممکن است از داغ کردن باشد.»
برای بهره گیری از ادامه مطلب، روی «دریافت فایل» کلیک کنید.
دريافت فايل
- لا تَتْبَعَنْ كُلَّ دُخانٍ تَرَى / فالنَّارُ قدْ توقَدُ لِلكَيّ
- رُبَّ نارٍ كَيٍّ خِيلَتْ نارَ شَيءٍ.
این مضمون از امثال ایرانیان باستان است که به ادب عربی نفوذ کرده است، زیرا جاحظ (1968: 39) می گوید: «يقول العرب: طالِبُ الفَلاحِ كالضَّارِبِ بِالْقِداحِ؛ سَهمٌ لَهُ وَ سهمٌ عَلَيهِ»: «طالب نجات مانند قمارباز است گاه (تیر قمار) به نفع او و گاه به ضرر اوست.» جاحظ در ادامه به عنوان شاهدی از امثال ایرانی، جمله ای فارسی را که الفاظ آن کمی ناآشنا است نقل می کند: «نه هرجا كه دوذ آيد دير برتك توكداني نهند» سپس مثل فارسی را این گونه به عربی ترجمه می کند: «لَيسَ كُلُّ دُخَانٍ طَبِيخٍ رُبَّمَا كانَ دُخانُ كَيٍّ»: «هر دودی از آشپزی نیست ممکن است از داغ کردن باشد.»
برای بهره گیری از ادامه مطلب، روی «دریافت فایل» کلیک کنید.
دريافت فايل
خطیب شاهنامه
خطیبی می‌دانست هویت ایرانی با شاهنامه و زبان فارسی پیوند ذاتی دارند و برای حفظ زبان فارسی، هماره باید از فردوسی گفت و درباره شاهنامه نوشت.
افزودن دیدگاه جدید