میراث مکتوب- مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی بیست و ‌چهارمین مجلد این دائرة المعارف را منتشر کرد.

در این مجلد مقالات مداخل «دلائل النبوه» تا « رسالۀ دلگشا» زیرنظر سیدکاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی تألیف و تدوین شده است.

بیست و چهارمین مجلد دائرة المعارف بزرگ اسلامی دارای بیش از ۲۵۰ مقاله است که مداخل حروف «دال» تا «ر» را در برگرفته است.

«دلائل النبوه»، «دماوند»، «دمشق»، «دهخدا»، «دهلوی»، «الذریعة الی تصانیف الشیعة» در کنار «رابعه عدویه»، «راغب اصفهانی» از جمله مقالات این مجلد است.

خوانندگان در ادامه مطالعه این اثر می‌توانند مقالات «راوندي، قطب‌الدین»، «راهنمای کتاب»، «رباب»، «ربع رشیدی» را بخوانند.

نگارندۀ مقالۀ «دماوند» به اسطوره‌شناسی و فرهنگ پرداخته و نوشته است: «کوه دماوند از دیرباز در اندیشه و فرهنگ ایرانیان، و به بیانی، در اندیشۀ اساطیری و کیهان‌شناختی ایرانی، دارای جایگاه و اهمیت بوده و برای ایرانیان به نماد هویت ملی و پیشینۀ اساطیری بدل شده است».

در ادامۀ این مقاله به نسبت دماوند و البرز در منابع کهن نیز اشاره شده است. مروری بر جایگاه کوه در اسطوره و دین، ذکر نام دماوند و اهمیت آن در اساطیر و ادبیات دینی و تاریخ اسطوره‌گون پیش و پس از اسلام از جمله مباحث این مقاله است. دماوند در شعر و ادب فارسی دیگر بخش مقاله حاضر است.

نویسنده در این بخش از نوشته خود به رخداد به بند کشیده شدن ضحاک در ستیغ کوه دماوند در آثاری مانند شاهنامه فردوسی و گرشاسب نامه اسدی طوسی پرداخته و نوشته است: «از شاخص‌ترین یادکردهای دماوند به مقاله "یک نماد تشخص‌یافته هویت سرزمینی" و در ادب معاصر باید به دو قصیده «دماوندیه» از ملک‌الشعرا محمدتقی بهار (د۱۳۳۱ ش) ملقب به «دماوندیه اول» و «دماوندیه دوم» که به ترتیب در سال‌های ۱۳۰۰ و ۱۳۰۱ ش. سرود شده‌اند، اشاره کرد. از میان این دو، دماوندیه دوم با مطلع «ای دیو سپید پای دربند/ ای گنبد گیتی ای دماوند» آشکارا از اقبال و شهرت بیشتری برخوردار بوده است. بهار، به‌ویژه در دماوندیه دوم، در واقع دماوند را چون بُن‌میهن و نماد اصالت و هویت آن در نظر می‌گیرد و آن را تشخص می‌بخشد و سپس این ستیغ تشخص‌یافته، یا به قول خودش این مادر «سرسپید» را مخاطب گلایه‌های خود از اوضاع آشفته سیاسی و اجتماعی خطه ری که تحت سیطره اوست قرار می‌دهد و از او طلب انتقام و خروشیدن می‌کند».

از دیگر مقالات این مجلد می‌توان به مقالۀ بلند و بسیار پر مغز و خواندنی دمشق که دکتر محمدرضا ناجی نویسنده گروه تاریخ دانشنامه جهان اسلام آن را نوشته است، اشاره کرد.

مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی سازمانی فرهنگی ـ پژوهشی است که به منظور تدوین و انتشار دائرة المعارف‌های بزرگ اسلامی، عمومی، تخصصی و دیگر مراجع علمی در اسفند ۱۳۶۲ در تهران تأسیس شده است.

بیست و چهارمین مجلد دائرة المعارف بزرگ اسلامی در هزار نسخه به بهای یکصد و‌ نود و دو هزار تومان از سوی مرکز دائرة‌ المعارف بزرگ اسلامی منتشر شده است.

مریم مرادخانی